مبانی نظری رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در حكومت نبوی

مبانی نظری رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در حكومت نبوی

مشخصات محصول:
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

خلاصه ای از کار:

رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در حكومت نبوی

روابط خارجی، به مجموعه‌ی روابط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی سیاسی ودیپلماسی میان دولت‌ها و ملت‌ها گفته می شود. تفاوت روابط خارجی با سیاست خارجی درآن است که سیاست خارجی به مفهوم امروزی خود، تنها به سیاست‌هایی گفته می شود که مجری آنها وزارت خارجه‌ی دولت‌ها باشد و از کانال آن وزارت پایه‌ریزی گردد. به دیگر سخن، سیاست خارجی عبارت است از سیاست یک دولت در کنش متقابل با دیگر دولت ها و ملت‌ها.

...................

اهداف سیاست خارجی پیامبر

رسالت پیامبر كه خاتم پیامبران است، دو ویژگی عمده دارد:‌ جهانی و جاودانگی؛ این دو ویژگی نشان می‌دهد كه اسلام عقیده‌ای است فراتر از سرزمین یا سرزمین‌های خاص؛ بلكه به تمامی افراد با تفاوت‌های نژادی، قومی تعلق دارد. قرآن نیز بر این دو حقیقت تصریح دارد: «وَ مَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا وَ لَكِنَّ أَكْثرََ النَّاسِ لَا

...........................

دیپلماسی پیامبر را در سه سطح می‏توان تحلیل كرد:

الف ـ دیپلماسی با قبایل عرب و یهودیان;

ب‌ـ دیپلماسی با دولت‏های همجوار;

ج‌ـ دیپلماسی با قدرت‏های بزرگ ایران و روم.

دیپلماسی با قبایل عرب و یهود

قبیله‌های شبه جزیره عربستان

قبیله، گروهی از خانواده‌های خویشاوندی بود كه به دلیل رابطه نسبی و سببی و انگیزه زندگی مشترك در این سرزمین گرد هم آمده و تحت ریاست شیخ قبیله كه معمولاً كهنسال‌ترین و یا مقتدرترین عضو قبیله بود، طبق یك سلسله رسم‌ها و سنت‌ها و مقررات عرفی مشترك، اداره می‌شد. هر قبیله به صورت یك جامعه‌ی سیاسی بود.

....................

روابط با مسیحیان نجران

دیپلماسی پیامبر در برخورد با مسیحیان نیز در راستای دعوت به آیین جدید بوده است. برای این منظور، پیامبر نامه‌ای با این مضمون به اسقف نجران نوشت:

                        به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب. از محمد، پیامبر خدا به اسقف نجران. خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب را ستایش می‌كنم و شماها را از پرستش بندگان، به پرستش خدا دعوت می‌نمایم. شما را دعوت می‌كنم كه از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خدا وارد آیید؛ و اگر دعوت مرا نپذیرید، باید به حكومت اسلامی مالیات بپردازید. در غیر این صورت، به شما اعلان خطر می‌شود.^[1]

...............

روابط با دولت‏های همجوار

الف‌ـ دولت‌های منطقه

1ـ دولت یمن

كشور یمن در ناحیه جنوب شرق عربستان و اقیانوس هند در جنوب آن و دریای سرخ در مغرب آن قرار دارد. بارش منظم باران در این منطقه، باعث تمدن و آبادانی آن شده بود. بازرگانان یمن تجارت شرق دور را به عهده داشتند. و اروپای قدیم را به آسیا مرتبط می‌كردند. مسیحیت در این منطقه توسط حبشه ترویج می‌شد؛ اما پادشاهی «ذونواس» در قرن ششم و گرایش وی به یهودیت باعث شد كه مسیحیان در تنگنا قرار بگیرند. و عده‌ی زیادی از آنها به دستور ذونواس در خندق‌های آتش كشته شوند.^[2]  

......................

دیپلماسی با قدرت‏های بزرگ ایران و روم

روابط خارجی پیامبر در اواخر عمر ایشان از سطح قبایل و دولت‏های كوچك منطقه فراتر رفت و تا مركز قدرت‏های بزرگ آن روز، یعنی ایران و روم گسترش یافت. این دو قدرت، همیشه در سرزمین عربی به جنگ‏های

..............

جغرافیای سیاسی جهان در عصر پیامبر

سال تولد پیامبر را 570 میلادی دانسته‌اند. پس باید سال‌های بعثت، هجرت، و رحلت وی به ترتیب سال‌های 610 ، 622 و 633 میلادی باشد. بررسی روابط دولت پیامبر با سایر قدرت‌های آن زمان، مستلزم شناخت قدرت‌ها و حكومت‌های آن عصر می‌باشد.

دولت‌های بزرگ ایران و روم شرقی

ایران در آن زمان تحت حكومت ساسانیان بود؛ و چون امپراتوری روم شرقی مسیحیت را به عنوان مذهب رسمی

.........

سیاست خارجی پیامبر

با توجه به آنچه در باره‌ی وضعیت دولت پیامبر و خطرهایی كه آن را تهدید می‌كرد، گفته شد، سیاست خارجی پیامبر را بررسی می‌كنیم: 

اعزام سفیر و فرستادن نامه برای سران كشورها

مأموریت و رسالت الهی پیامبر جهانی بود و به هیچ وجه منحصر در مدینه یا حجاز نبود؛ به این خاطر، ایشان پس از تشكیل دولت خود در مدینه، با دولت های بیگانه روابط برقرار ساخت و با اعزام سفیر و ارسال نامه به سران دیگر كشورها، رسالت خود و اصول سیاست خارجی دولت خویش را اعلام كرد.^[3]

..................

تأسیس اداره‌ی رسایل و ترجمه

این اداره از چند نفر از اصحاب تشكیل شده بود كه وظیفه‌ی ترجمه نامه‌ها و گفتگوهای رسول اكرم وهیأت‌های خارجی را بر عهده داشت.

بستن پیمان‌های سیاسی

پیامبر اكرم‏ پس از هجرت به مدینه، برخوردهای گوناگونی با یهودیان این شهر داشته كه از این میان، جنگ‏های......................

الف ـ پیمان عمومی

یكی از اقدامات رسول خدا در آغاز هجرت، انعقاد قراردادی میان مهاجرین و انصار بود كه در آن، از یهود هم فراوان یاد شده ‏است. با وجود اهمیت فراوانی كه تاریخ ‏نویسان متاخر برای این پیمان‏نامه قائل‏اند و آن را از

.................

پیمان با سه گروه معروف یهود

متن این قرارداد را كه رسول خدا با سه طایفه‌ی بنی‏نضیر، بنی‏قریظه و بنی قینقاع امضا كرده، مرحوم طبرسی در «اعلام‏الوری» از علی‏بن ابراهیم نقل كرده ‏است. متاسفانه این متن هم مورد بی‏توجهی همه‌ی مورخان قرار گرفته و........................

.................

تلاش برای صلح با یهودیان خیبر

یكی از حركت‏های پیامبر در سال ششم قمری كه به سریه شهرت یافت، اعزام عبدالله بن رواحه همراه گروهی از مسلمانان به خیبر است. بیش‌تر مورخان این حركت را به نام سریه ثبت كرده، می‏گویند: «پیامبر، عبدالله را برای كشتن اسیر بن رزام به خیبر فرستاد»؛^[4] اما دلایل و شواهد حاكی از آن است كه این حركت‏ برای كشتن این چهره یهودی نبوده بلكه پیامبر این گروه را با هدف برقراری صلح با یهود خیبر و گفتگو با بزرگ آنان (اسیر بن رزام) فرستاده است؛^[5] ولی به طور اتفاقی

.....................

پذیرش هیأت‌های خارجی

پیامبر در مدینه خانه ای ایجاد كرد تا هیأت‌های سیاسی را كه برای دیدار وی و یا تشرف به اسلام و یا هدف دیگری به مدینه وارد می شدند، در آن جا بپذیرد.

............

استراتژی‌های پیامبر

استراتژی دعوت

دعوت، استراتژی مقدم پیامبر بود اما تنها استراتژی ایشان نبود و ادامه‌ی آن، بستگی به امكانات و موقعیت داشت. گاهی این استراتژی، زمان مدیدی طول می‌كشید؛ آن چنان ‌كه دعوت پیامبر در مكه سیزده سال ادامه داشت بدون اینكه متوسل به استراتژی دیگری شود؛ و گاهی در یك اعلام سه روزه خلاصه می‌شد و اگر مخاطبین، آن را نمی‌پذیرفتند، پیامبر متوسل به شیوه‌ی دیگری می‌شد.

1ـ تقدم دعوت بر جنگ

 هیچ گاه مشاهده نشده كه پیامبر پیش از دعوت ابتدایی، دست به شیوه‌ی دیگری برای پیشبرد اهداف خود بزنند...............

................

2ـ قاطعیت

............

3ـ انعطاف

............

4ـ استفاده از نقاط مشترك

.........

5 ـ مذاكره و دیپلماسی

............

مصونیت دیپلمات‌های خارجی

از اصولی كه پیامبر به آن توجه می‌فرمود، مصونیت دیپلمات‌ها بود. آن چنان‌كه آمده، چون فرستاده‌ی مسیلمه كذاب نزد پیامبر آمد، فرمود: «نظر تو راجع به مسیلمه چیست؟» او پاسخ داد: «همان گونه كه در نامه نوشته است» رسول خدا فرمود: «به خدا سوگند اگر چنان نبود كه مرسوم نیست فرستادگان را به قتل برسانند، هم اكنون گردنش را می‌زدم.»^[6]

............

6ـ استفاده از حمایت‌های قومی

.............

7ـ استفاده از عوامل اقتصادی

................

ب ـ استراتژی جنگ

اولین استراتژی پیامبر دعوت بود؛ اما هر گاه كه دعوت مؤثر نمی‌افتاد، به تناسب موقعیت، پیامبر شیوه‌ای دیگر به

..................

دیپلماسی فعال در حین جنگ

پیامبر در جنگ، تنها به مسائل نظامی اكتفا نمی‌نمود؛ در كنار جنگ، دیپلماسی به عنوان یك وسیله در جهت تقویت مواضع و به دست آوردن موفقیت‌های بیش‌تر مورد استفاده‌ی پیامبر بود. بسیاری از حركات نظامی رسول اكرم(ص)، همراه با تحریكات سیاسی بود كه در این قسمت به آنها اشاره می‌شود:‌

انعقاد پیمان‌های سیاسی با قدرت‌های بی‌طرف

...............

خنثی كردن نیروهای مخالف

خنثی كردن نیروهای مخالف، یكی از ابعاد سیاست خارجی و دیپلماسی فعال است و یكی از هدف‌های سیاست خارجی، باید بر این محور استوار باشد كه مانع اتحاد قدرت‌های دیگر علیه خود گردد. مثلاً با دادن امتیاز با یكی از

...........

ابتكار عمل و قاطعیت

از ویژگی‌های بارز پیامبر، ابتكار عمل ایشان در صحنه‌ی سیاست خارجی بود. سعی پیامبر بر آن بود تا از موضع برتر

...............

استراتژی صلح

از مسائل مشهود در سیاست خارجی پیامبر، صلح‌ می‌باشد. بررسی صلح در كنار جنگ‌های متعددی كه پیامبر داشت، دارای اهمیت بسیاری است. آن چنان كه گفته شد، پیامبر پس از تشریع جهاد، حمله‌ی اصلی خود را متوجه

.................

ایجاد زمینه برای تحقق استراتژی

.............

دیپلماسی

.............

تهدید به جنگ

...............

منابع و مآخذ: (فارسی)

1ـ ابن رسته. الاعلاق النفیسه. مترجم: قره چانلو، حسین. تهران: امیر كبیر، 1365.

2ـ ابن فراء. رسل الملوك. (سفیران) مترجم: اتابكی، پرویز. چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1363.

......................

.........................

......................

1ـ ابن كثیر. البدایة و النهایة. بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1412ق، ص 53  

3ـ جواد علی. المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بغداد: نشر جامعه، 1413ق، ص. 92.

1ـ جعفری، یعقوب. مسلمانان در بستر تاریخ ، ج 1، ص 80.

2ـ بن خیاط، خلیفه. تاریخ الخلیفه. بیروت: دارالكتب العلمیه، 1415ق، ص 34؛ یعقوبی، همان، ج 1، ص 395؛ طبرسی، همان، ج 1، ص 210 و محمد بن حبیب، المحبر. بیروت: دارالافاق، بی‏تا، ص 119.

3ـ نام این یهودی در منابع گاه اسیر و گاه یسیر و نام پدرش زارم، رازم و رزام ضبط شده ‏است. یكی دیگر از فرماندهان یهود كه درجنگ خیبر كشته شد، اسیر نام دارد كه هیچ‏گاه به نام پدرش اشاره نشده ولی برخی از مورخان درباره‌ی این دو نفر به اشتباه افتاده‏اند، برای نمونه ر.ك: واقدی، همان؛ طبرسی، همان و....

2ـ همان، ص 212.