مبانی نظری رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی، اصول برقراری ارتباط بین الملل از منظر قرآن

مبانی نظری رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی، اصول برقراری ارتباط بین الملل از منظر قرآن

مشخصات محصول:
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

خلاصه ای از کار:

رویكرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی

طرح اصول سیاست ‏خارجی اسلام از منظر قرآن، مستلزم آن است که رابطه‌ی دین و سیاست مفروض انگاشته شود. در چارچوب اندیشه جدایی دین و سیاست، زمینه‏ای برای طرح این بحث‏ نخواهد ماند. سیاست ‏خارجی، یکی از بخش‏های اساسی سیاست در معنای کلان آن است؛ بنابراین اگر دین در مسائل سیاسی اندیشه نموده، طبیعتا در مسائل سیاست ‏خارجی نیز اندیشیده است. سیاست ‏خارجی، مجموعه‏ای از مسائل سیاسی مرتبط به حوزه‌ی خارجی است و از دو بخش نسبتا ثابت و متغیر برخوردار می‏باشد. قسمت ثابت آن، بیانگر چارچوب کلی سیاست گذاری خارجی است که خط مشی‏ها و استراتژی‏های سیاست‏ خارجی در درون آن تنظیم می‏گردد; این بخش، عمدتا مبتنی بر آموزه‏های نظری و نظام ارزشی و ایدئولوژی حاکم است. عناصر متغیر سیاست ‏خارجی ناظر به خط مشی‏هایی است که متناسب با اوضاع تنظیم و تدوین می‏گردند.

اسلام دو بخش ثابت و متغیر دارد: ثابت آن ناظر به اصول کلی رفتار دینداران است و در طول زمان ماندگاری دارد؛ اما جنبه‌ی متغیر آن از عرف و ضرورت‏های زمانه تاثیر می‏گیرد. بخش متغیر سیاست ‏خارجی به این جنبه برمی‏گردد؛ زیرا در شرایط و مقتضیات زمانه تغییر مشی می‏دهد; بنابراین، اندیشه‌ی دینی در مورد مسائل سیاسی و مدیریت اجتماعی، در حیطه‌ی طرح کلیات و اصول محدود می‏گردد. مسائل روابط بین الملل و سیاست ‏خارجی به شکل امروزی و در قالب یک سیستم آکادمیک و منسجم، محصول قرون اخیر به خصوص دوره‌ی پس از جنگ جهانی دوم است; ولی برخی مسائل آن، نظیر روابط خارجی و مسائل جنگ و صلح به قدمت تاریخ بشر سابقه دارد. چنین نگرشی، طرح بحث‏ سیاست‏خارجی اسلامی را تبیین می‏کند؛ زیرا به گفته‌ی «هالستی‏» اگر یکی از مهم‏ترین مسائل روابط بین‌الملل را مطالعه‌ی دو پدیده‌ی جنگ و صلح بدانیم، مطالعه‌ی مسائل جهانی به دوره‏های پیش از میلاد باز می‏گردد و اثر تاریخی «توسیدید» پیرامون جنگ‏های «پلوپونز» از قدیمی‏ترین متون این رشته محسوب می‏گردد.^[1]

..................

اصول سیاست ‏خارجی اسلام

همان‏گونه که اشاره شد، مقصود از اصول سیاست ‏خارجی، مجموعه‏ای از آموزه‏های دینی است که چارچوب کلان سیاست ‏خارجی دولت اسلامی را شکل می‏دهد. این مجموعه از خصلت ماندگاری برخوردار است و از نظر تفسیری بر دیگر مسائل سیاست ‏خارجی حکومت دارد. یکی از پژوهشگران مسلمان در تعریف اصول سیاست ‏خارجی می‏گوید: «مقصود از اصول سیاست‏خارجی، مبادی و اساس روابط خارجی دولت اسلامی است که منابع دینی، آنها را به عنوان چارچوب تنظیم روابط خارجی مطرح می‏کند.»^[2]

..............

1ـ اصل توحید

محور آنچه قرآن مردمان را بدان خوانده، یك اصل بیش نیست؛ اصل ایمان به خدا ـ رب العالمین ـ و اینكه هیچ

..........

2ـ اصل ولاء

مسلمان همواره باید بداند كه عضو جامعه‌ی اسلامی است. غیر مسلمان نیز عضو یك پیكر دیگر است. عضو پیكر

.....................

3ـ اصل دعوت و جهاد

از میان اصول سیاست‏ خارجی اسلام، شاید این اصل بیش از همه حائز اهمیت ‏بوده و بیش‌تر از دیگر محورها مورد

.............

4ـ اصل عدالت

اسلام دینی است كه جهان انسانیت را واحدی یكنواخت دانسته و بنیاد تبعیض و تفرقه را از بیخ بركنده است. این روش نسبت به همه عمومیت داشته و هیچ گونه فرقی میان سیاه و سفید، زن و مرد، غنی و فقیر نخواهد بود. به همین علت عدالت در آیات قرآنی جایگاه ویژه‌ای دارد، تا جایی كه یكی از اهداف پیامبران برپایی قسط می‌باشد. خداوند متعال در قرآن كریم سوره حدید، آیه 21 می‌فرماید:

« لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط... ما پیامبران خود را با معجزات فرستادیم و همراهشان كتاب و میزان عدل نازل كردیم تا مردم به راستی و عدالت گرایند...»

.............

5ـ اصل ظلم ستیزی و نفی سلطه‌ی كافران  

عنوان نفی سلطه‌ی كافران، برگرفته از نص آیه قرآن است: «... وَ لَن یجَْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَلی المُْؤْمِنِینَ سَبِیلا. و خداوند هرگز بر [زیانِ‏] مؤمنان، برای كافران راه [تسلّطی‏] قرار نداده است.» (نساء/141)

............

6ـ اصل عزت اسلامی

اصل عزت در روابط خارجی دولت اسلامی، بیانگر برتری تعالیم اسلامی و به دنبال آن، برتری جوامع اسلامی است. اصل عزت اسلامی در روابط خارجی، ناظر به جامعیت و مقبولیت دین اسلام است که خداوند این دین آسمانی را کامل‏ترین و برترین دین دانسته و به صراحت ‏بر مقبول نبودن دیگر دین‏ها تاکید دارد: «إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللَّهِ الْاسْلَامُ... » (آل عمران/19)

..........

7ـ اصل التزام به پیمان‌های سیاسی

اصل وفای به عهد، یکی از دستورهای مؤکد اسلام است که آیات بسیاری به آن توصیه کرده‏اند. مانند: اسراء آیه 34، بقره آیه 177، مؤمنون آیه 8 ، معارج آیه 32، مائده آیه 1، و آل‏عمران آیه 76.  عمره‌ی قضاء طبق بند 8.

.................

اصول حاكم بر روابط سیاسی میان جوامع (نه دولت‌ها) از دیدگاه قرآن

1ـ عدالت

یكی از اصولی كه در قرآن كریم بسیار مورد تأكید و اهتمام قرار گرفته، مسأله عدالت است: «یاأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِینَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَ لا یجْرِمَنَّكُمْ شَنَئَانُ قَوْمٍ عَلَی أَلاَّ تَعْدِلُواْ إِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی. ای كسانی كه ایمان آورده‏اید، برای خدا به داد برخیزید [و] به عدالت شهادت دهید، و البتّه نباید دشمنی گروهی شما را بر آن دارد كه عدالت نكنید. عدالت كنید كه آن به تقوا نزدیك‌تر است و از خدا پروا دارید كه خدا به آنچه انجام می‏دهید آگاه است.» (مائده /8)

..........

2ـ تعادل در روابط و حفظ احترام متقابل

اصل اعتماد متقابل، پشتوانه‌ی فعالیت‌های هماهنگ اجتماعی و همكاری در سطح وسیع می‏باشد. همین معنا در روابط بین المللی و در سطح جهانی نیز صادق است. یكی از مصادیق بارز و تعیین كننده به عنوان ضامن اجرای این...................

3ـ حفظ سیادت اسلام

حفظ سیادت اسلام و جامعه‌ی اسلامی از جمله وظایف مسؤولان نظام اسلامی است كه نقض آن از حدود اختیارات مسلمانان خارج بوده و بر اساس قاعده‌ی نفی سلطه‌ی كافران، حتی تعهدات بین المللی نیز نمی‏تواند ناقض آن باشد. این اصل كلی را فقها تحت عنوان «أَلإِسْلامُ یعْلُو وَ لایعْلی عَلَیهِ» به صورت یك قاعده‌ی حقوقی^[3] در فروع و موارد

............

اقسام بیگانگان در ارتباط با مسلمانان

قرآن در یك دسته بندی، ارتباط با بیگانگان را به سه قسم تقسیم می‌كند:

................

اصل برقراری ارتباط از نظر قرآن

سؤالی كه مطرح است اینكه آیا قرآن اصل را بر ارتباط می داند یا جهاد؟ در پاسخ این پرسش، نخست بایـد گفت

................

اصول برقراری ارتباط بین الملل از منظر قرآن

برقراری ارتباط میان ملت‌ها از دیدگاه قرآن، بر اساس پایه‌هایی استوار می باشد كه به اختصار به برخی از آنها اشاره خواهیم نمود.

۱ـ اصل برقراری ارتباط با گفتار پسندیده

از آنجایی كه در نخستین ارتباط میان انسان‌ها، ذهنیت‌ افراد نسبت به همدیگر شكل می‌گیرد، شایسته است كه فرد یا

...............

۲ـ اصل برقراری ارتباط با گفتار نرم 

گفتـار نرم در روابط دیپلماتیك اسلام از اهمیت ویـژه‌ای برخوردار است؛ زیرا برقراری ارتبـاط بین‌المللی بر پایه اهدافی صورت می‌گیرد كه برای تحقق آنها باید اصولی را به عنوان پیش شرط آن به كار بست تا به مقصد اصلی

............

تعریف و مفهوم تقیه و نقش آن در روابط بین‌الملل‏

علامه طباطبایی ذیل آیه‏: «...إِلَّا أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَیة... مگر اینكه از آنان به نوعی تقیّه كنید...»
.............

دلایل تقیه در قرآن ‏

نهی از پذیرش دوستی و ولایت کفار، از مسایلی است که در قرآن تأکید فراوانی بر آن شده؛ لیکن تقیه از آن استثنا شده است:

...............

حکم تقیه‏

تقیه از احکام ثانویه است. موضوع تقیه در موارد مختلف، پذیرای احکام متفاوت پنج گانه می‏باشد؛ به این معنا که تقیه در مواردی ترک یا انجام دادن کاری را مباح، واجب و یا مستحب، و در مواردی دیگر، مکروه یا حرام............

حدود تقیه‏

وظیفه‏ی هر مسلمانی، نخست انجام احکام اولیه‏ی دین خداست؛ ولی چون اسلام دین آسان است و سعادت دنیا و آخرت را در کنار هم برای انسان می‏خواهد، بنابراین در مواقعی که میان رعایت حدود الهی و مسایل حیاتی انسان

..............

دیدگاه قرآن در باره‌ی رفتار با اهل كتاب

قرآن در آیات بسیاری یهودیان و اهل شرک را دشمن می‌خواند: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ الْیَهُودَ وَ الَّذِینَ أَشرَْكُواْ... مسلّماً یهودیان و كسانی را كه شرك ورزیده‏اند، دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهی یافت..‏.» (مائده/82)

...........

رفتار با‌ اهل‌ كتاب‌ از دیدگاه قرآن‌

١ـ گذشت كردن و به روی خود نیاوردن بدی‌های آنان: «وَدَّ كَثِیرٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَكُم مِّن بَعْدِ إِیمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَینَ‏َ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُواْ وَ اصْفَحُواْ حَتی‏ یَأْتی‏َ اللَّهُ بِأَمْرِهِ‏... بسیاری از اهل كتاب پس از

...............

رابطه با‌ كافران‌ و مشركان از دیدگاه قرآن‌

١ـ بستن قرارداد و همزیستی‌ مسالمت‌آمیز تا زمانی كه به پیمان خود یای‌بند هستند: «إِلَّا الَّذِینَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِینَ ثمُ‏َّ لَمْ یَنقُصُوكُمْ شَیْئًا وَ لَمْ یُظَاهِرُواْ عَلَیْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّواْ إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلی‏ مُدَّتهِِمْ  إِنَّ اللَّهَ یحُِبُّ الْمُتَّقِین‏. مگر آن

................

منابع و مآخذ: (فارسی)

1ـ ابن رسته. الاعلاق النفیسه. مترجم: قره چانلو، حسین. تهران: امیر كبیر، 1365.

2ـ ابن فراء. رسل الملوك. (سفیران) مترجم: اتابكی، پرویز. چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1363.

....................

....................

.................

1ـ کی. جی، هالستی. مبانی تحلیل سیاست‏بین الملل. مترجم: مستقیمی، بهرام. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1376.

2ـ نادیه، محمود مصطفی. المدخل المنهاجیه فی العلاقات الدولیة فی الاسلام. المعهد العالمی للفکر الاسلامی، 1996م.  

1ـ النجفی، محمد حسن. جواهر الكلام فی شرح شرائع الاسلام. ج21، ص 136.